Sinds 1 april 2001 is het in Nederland mogelijk dat twee mensen van hetzelfde geslacht met elkaar trouwen (homohuwelijk). Vanaf 1998 was het al mogelijk voor twee mannen of twee vrouwen om een geregistreerd partnerschap aan te gaan. Hoewel de meeste gevolgen van het geregistreerd partnerschap gelijk zijn aan de gevolgen van een huwelijk, bleef bij personen van hetzelfde geslacht toch de wens bestaan om met elkaar te kunnen trouwen. Wat het huwelijk tussen twee mannen of twee vrouwen betreft, is Nederland een vooruitstrevend land. In veel landen op de wereld zijn dit soort huwelijken verboden. Ook het geregistreerd partnerschap is in lang niet elk land toegestaan. Het is dan ook niet vreemd dat paren uit het buitenland naar Nederland komen om te trouwen. Een probleem die onze wetgeving met zich mee brengt, is dat huwelijken of geregistreerde partnerschappen tussen twee personen van hetzelfde geslacht in veel landen niet worden erkend. De echtgenoten zijn op grond van het Nederlandse recht wel getrouwd, maar volgens het recht van een land waar dergelijke huwelijk verboden zijn niet. Dit kan de nodige problemen opleveren.

Overeenkomsten met traditioneel huwelijk

De meeste regels die gelden voor een huwelijk tussen een man en een vrouw gelden ook voor een homohuwelijk. Zo is het in Nederland niet toegestaan om met meerdere personen tegelijk gehuwd te zijn. Polygame huwelijken zijn in principe dus verboden. Ook mag er niet tegelijk met een huwelijk een geregistreerd partnerschap bestaan. Verder is het natuurlijk nodig dat beide personen meerderjarig zijn. In Nederland is dit wanneer iemand de leeftijd van achttien jaar heeft bereikt. Uitzonderingen zijn mogelijk. Een persoon die onder curatele staat wegens verkwisting of drankmisbruik mag niet trouwen zonder toestemming van de curator of van de kantonrechter. Iemand die onder curatele staat vanwege een geestelijke stoornis mag alleen trouwen wanneer hij of zij toestemming heeft van de kantonrechter. Als laatste is het niet de bedoeling dat een persoon trouwt met een bloedverwant. In dit geval gaat het over huwelijken tussen broers of zussen en ouders en kinderen.      ▲

Het huwelijk

De vereisten voor het homohuwelijk zelf komen ook overeen met de vereisten die aan een huwelijk tussen man en vrouw worden gesteld. Allereerst zullen de aanstaande echtgenoten aangifte van hun huwelijk moeten doen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. Dit heet in ondertrouw gaan. Het is de bedoeling dat de personen die willen trouwen stukken aan de ambtenaar van de burgerlijke stand laten zien waaruit blijkt dat zij mogen trouwen. Gedacht kan worden aan een geboorteakte en aan papieren waaruit de ambtenaar kan opmaken dat je meerderjarig bent (verklaard). Twee weken nadat de partners in ondertrouw zijn gegaan kunnen zij trouwen.

Tijdens de huwelijksvoltrekking is het van belang dat er getuigen aanwezig zijn. Dit zijn er minimaal twee en maximaal vier. Het huwelijk is pas officieel wanneer beide personen elkaar het ja-woord hebben gegeven. Van de ceremonie maakt men een huwelijksakte op. Deze akte zullen de echtgenoten ondertekenen. Let op: willen de echtgenoten ook nog een kerkelijk huwelijk sluiten, dan kan dit in principe pas na het gewone huwelijk. Een kerkelijk huwelijk alleen is niet geldig. De kerk bepaalt zelf of zij een huwelijk tussen twee personen met hetzelfde geslacht willen bevestigen.     ▲

De gevolgen

Het huwelijk laat een aantal gevolgen intreden voor de echtgenoten. Als eerste is het van belang om te weten dat er bij het sluiten van het huwelijk direct een gemeenschap van goederen ontstaat. Dit betekent dat al het bezit en al de schulden van de echtgenoten in één gemeenschap vallen. Men kan deze gemeenschap van goederen voorkomen door voorafgaand aan het huwelijk huwelijkse voorwaarden te maken bij een notaris. Hiermee kunnen de vermogens van de beide echtgenoten gescheiden blijven of deels gescheiden blijven. Verder krijgen de echtgenoten de mogelijkheid om de achternaam (de geslachtsnaam) van de ander aan te nemen. Hij of zij mag natuurlijk ook gewoon zijn eigen achternaam behouden of een combinatie van beide achternamen voeren.

Na het huwelijk zijn de echtgenoten verplicht elkaar te onderhouden. Zij zijn verplicht om elkaar in het nodige levensonderhoud te voorzien. Na een eventuele scheiding kan dit levensonderhoud tegenover de andere echtgenoot nog steeds verplicht zijn. Dan is dat in de vorm van alimentatie. Bovendien moeten de echtgenoten in principe beide de kosten van de huishouding dragen. Een ander gevolg van het huwelijk is dat de partners voor sommige handelingen toestemming nog hebben van de andere echtgenoot. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de verkoop van de echtelijke woning. Ook wanneer de woning op naam van één van de partijen staat is toestemming van de ander nodig voor de verkoop van het huis.

Tijdens het huwelijk is het waarschijnlijk dat beide of één van beide partners werkt. Hierdoor bouwen zij in de meeste gevallen een pensioen op. Komt het nou tot een scheiding, dan is in de regel de bedoeling dat ook dit opgebouwde pensioen tussen de partijen wordt verdeeld. Dit kan men, net als een gemeenschap van goederen, ook uitsluiten bij afspraak.     ▲

Kinderen binnen een homohuwelijk

Wanneer twee getrouwde vrouwen een kind krijgen, ontstaan alleen familierechtelijke betrekkingen tussen het kind en de vrouw uit wie het kind geboren is. De andere vrouw staat door het huwelijk niet automatisch in familierechtelijke betrekking tot dit kind. Zou er sprake zijn geweest van een huwelijk tussen een man en een vrouw, dan zou de man wel automatisch in familierechtelijke betrekking tot het kind komen te staan. Is er sprake van een familierechtelijke betrekking tussen een man of vrouw en een kind, dan is er sprake van ouderschap in juridische zin. De man of vrouw is dan de ouder van het kind, wat betekent dat het kind bijvoorbeeld een erfenis krijgt wanneer zijn vader of moeder overlijdt. Een vrouw die dus niet de moeder van het kind is, komt in familierechtelijke betrekking tot het kind te staan wanneer zij dit kind adopteert. Hetzelfde geldt voor twee mannen die een kind opvoeden. Door het homohuwelijk ontstaat geen familierechtelijke betrekking tussen de man die niet de vader van het kind is en het kind. Ook hier is adoptie de aangewezen weg. De biologische vader van het kind komt in familierechtelijke betrekking tot het kind te staan wanneer hij het kind erkent.

Naast een familierechtelijke betrekking kennen we nog het begrip ´ouderlijk gezag´. Onder dit ouderlijk gezag vallen de bevoegdheden en de verplichtingen die ouders tegenover hun kind hebben. Het gaat dan voornamelijk om de verzorging en opvoeding van het kind. Het ouderlijk gezag bij een huwelijk tussen een man en een vrouw ontstaat voor beide echtgenoten automatisch. Bij een homohuwelijk tussen twee vrouwen krijgt de vrouw uit wie het kind geboren is vanzelf het ouderlijk gezag. De andere vrouw krijgt dit pas wanneer de rechter dit heeft bepaald. De rechter moet dus vaststellen of de twee vrouwen het gezamenlijk gezag over het kind mogen uitoefenen. Bij een huwelijk tussen twee mannen ontstaat er ook alleen gezamenlijk gezag over het kind wanneer de rechter hierover heeft besloten. Is één van de mannen de biologische vader van het kind dan kan hij het kind dus erkennen en ook het ouderlijk gezag krijgen. Let op: wanneer de mannen een kind krijgen met een draagmoeder en deze draagmoeder is getrouwd met een man, dan krijgt deze man automatisch het gezag over het kind en staat hij ook automatisch in familierechtelijke betrekking tot dit kind. Dat hij niet de biologische vader is doet daar niet aan af !      ▲