Debiteuren zijn soms zeer creatief in het frustreren van verhaalsmogelijkheden voor hun schuldeisers. Zo komt het voor dat een in financiële moeilijkheden verkerende BV besluit de activiteiten te staken, waarna direct aansluitend een nieuwe BV de oude activiteiten onder dezelfde naam voortzet. Kan de schuldeiser de nieuwe BV vereenzelvigen met de oude BV en beslag leggen op de bezittingen van de nieuwe BV?
Een voorbeeld ter verduidelijking. Doordat de schulden aan de fiscus aanzienlijk oplopen, besluit de BV die een koeriersbedrijf exploiteert de activiteiten te staken. Kort nadien pakt een nieuwe BV de draad op en drijft het koeriersbedrijf onder dezelfde naam. In het oog springende omstandigheden:
- de directeur / enig aandeelhouder van de oude BV heeft dezelfde positie bij de nieuwe BV;
- de nieuwe BV houdt zich met dezelfde activiteiten bezig;
- daags na staking van de activiteiten door de oude BV is de nieuwe BV met de activiteiten gestart;
- de handelsnaam van het koeriersbedrijf van de nieuwe BV is identiek aan de naam die de oude BV daarvóór gebruikte;
- de nieuwe BV heeft exact hetzelfde adres en telefoonnummer en gebruikt hetzelfde logo op briefpapier en facturen;
- de nieuwe BV heeft voor de overname van de orderportefeuille aan de oude BV geen goodwill betaald;
- de nieuwe BV wist dat beslag van de fiscus ten laste van de oude BV in de lucht hing.
Vereenzelviging gaat te ver
De fiscus heeft beslag gelegd op bezittingen van de nieuwe BV voor de fiscale schuld van de oude BV. Het beslag is gelegd als ware de nieuwe BV zelf belastingplichtige. In een arrest van de Hoge Raad van 13 oktober 2000 is in een geval dat vrijwel volledig overeenkomt met bovenstaand voorbeeld beslist dat de fiscus een stap te ver is gegaan door de nieuwe BV, zoals dat heet, te vereenzelvigen met de oude BV. De Hoge Raad benadrukt dat rechtspersonen zelfstandige dragers van rechten en plichten zijn en, ook al zijn er veel omstandigheden die er op wijzen dat de bedoeling is een crediteur achter het net te laten vissen, vereenzelviging toch te ver gaat.
Wel is het mogelijk dat in een dergelijk geval de nieuwe BV onrechtmatig heeft gehandeld jegens de fiscus door mee te werken aan het frustreren van verhaalsmogelijkheden. Een dergelijke actie uit onrechtmatige daad zal voor de crediteur moeizamer verlopen, omdat de eenvoud van vereenzelviging er niet is. Bij vereenzelviging is de nieuwe BV zonder enig voorbehoud aansprakelijk voor de schuld van de oude BV, terwijl bij onrechtmatig handelen de schuldeiser zal moeten bewijzen in hoeverre hij schade heeft geleden door het onrechtmatige gedrag van de nieuwe BV.
november 2000