Het Nederlandse contractenrecht wordt gekenmerkt door een grote mate van contractsvrijheid. Men mag  in beginsel overeenkomsten sluiten met wie men wil, wanneer men wil en waarover men wil.  De contractsvrijheid is echter niet onbeperkt.  Ons rechtssysteem kent namelijk ook het principe dat het door toedoen van de tegenpartij gewekte vertrouwen gehonoreerd dient te worden.   Dit principe is sinds een uitspraak van de Hoge Raad uit 1983 ook van toepassing op partijen die nog in onderhandeling zijn. Het wordt ook wel het leerstuk van de zogenaamde precontractuele goede trouw genoemd.

Precontractuele goede trouw

In sommige gevallen is het niet meer redelijk om de onderhandelingen, die zich in een ver stadium bevinden, vrijblijvend af te kunnen breken. Deze situatie doet zich bijvoorbeeld vaak voor in de bouwwereld.  Een aannemer moet vaak aanzienlijke kosten maken om onderzoek te verrichten voordat hij een offerte kan uitbrengen. Als zijn wederpartij vervolgens de onderhandelingen afbreekt en naar een concurrent stapt met de offerte, blijft de aannemer met vermogensschade zitten.  Dit kan in strijd zijn met de precontractuele goede trouw; de wederpartij heeft namelijk het vertrouwen gewekt dat hij in zee wilde gaan met de aannemer.  Onder bepaalde omstandigheden zal de wederpartij de aannemer dan schadeloos moeten stellen.     ▲

Aansprakelijkheidscriterium

De Hoge Raad oordeelde in 2005 dat er een “strenge tot terughoudendheid nopende maatstaf” wordt gebruikt om te bepalen of het afbreken van de onderhandelingen onrechtmatig is. Uit recente rechtspraak blijkt dat rechters niet snel oordelen dat de onderhandelingen onrechtmatig zijn afgebroken.  De hoofdregel is dus dat onderhandelingen vrijblijvend mogen worden afgebroken, en dat precontractuele aansprakelijkheid alleen onder uitzonderlijke omstandigheden wordt aangenomen.     ▲

Huidige stand van zaken

Op dit moment is het leerstuk nog sterk in ontwikkeling en een aantal vragen zijn nog niet duidelijk beantwoord. Zo is het nog niet duidelijk waaruit een schadevergoeding precies zou moeten bestaan; de gehele of gedeeltelijke onderhandelingskosten of bijvoorbeeld ook de gederfde winst. Een aannemer loopt bij afgebroken onderhandelingen namelijk ook de winst mis die hij gemaakt zou hebben als de overeenkomst wel tot stand was gekomen.

Advocaten.nl kan u informeren en adviseren omtrent de huidige stand van zaken bij dit complexe leerstuk.     ▲