Inleiding

Bij een rechtsvorm zonder rechtspersoonlijkheid bent u met uw privé-vermogen aansprakelijk voor de schulden van uw bedrijf. Bij een rechtsvorm met rechtspersoonlijkheid is dit meestal niet het geval.

In een onderneming zonder rechtspersoonlijkheid is de ondernemer privé aansprakelijk voor schulden van de onderneming. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen het vermogen van de onderneming en het privévermogen van de ondernemer. Het vermogen van de onderneming is dan niet afgescheiden van het privévermogen. (Dit is overigens niet zo bij de VOF (vennootschap onder firma) en de commanditaire vennootschap met meer beherende vennoten. Hierover later meer). In dat geval is de ondernemer die een eenmanszaak drijft met zijn gehele vermogen aansprakelijk voor alle schulden. Als de ondernemer ook nog in gemeenschap van goederen is gehuwd (er zijn dan geen huwelijkse voorwaarden opgemaakt), dan is deze echtgenoot ook voor zijn of haar aandeel in het huwelijksvermogen onbeperkt  aansprakelijkheid voor zakelijke schulden.     ▲

De maatschap

De maatschap is een samenwerkingsverband tussen twee of meer natuurlijke en/of rechtspersonen, met de bedoeling de inkomsten onder die personen te verdelen. De leden van de maatschap (de maten) brengen arbeid, geld, goederen of goodwill in en verdelen het voordeel dat daar uit voortvloeit. Maatschappen worden vaak opgericht door mensen met een vrij beroep zoals artsen, advocaten en accountants. Ook boerenbedrijven worden traditioneel vaak op deze manier gedreven. Soms kiezen zelfs grote bedrijven voor deze ondernemingsvorm, bijvoorbeeld als ze een groot project gezamenlijk willen uitvoeren. De maatschap heeft, net als de eenmanszaak, geen rechtspersoonlijkheid.      ▲

Oprichting

Voor de oprichting van een maatschap gelden geen bijzondere vormvereisten. In Nederland zijn er twee verschillende vormen van een maatschap: een stille maatschap en een openbare maatschap.
Bij de stille maatschap werken de maten ieder in hun eigen praktijk en onder hun eigen naam, maar ze kunnen gezamenlijk personeel aannemen of gespecialiseerde apparatuur aanschaffen. Als de maten in een maatschap onder een gemeenschappelijke naam aan het rechtsverkeer deelnemen, spreekt men van een openbare maatschap. Het is sinds 1 juli 2008 verplicht om de openbare maatschap in te laten schrijven in het Handelsregister. Sinds 16 mei 2011 moeten ook stille maatschappen met een onderneming zich laten inschrijven.     ▲

Maatschapscontract

De onderlinge afspraken van de maten kunnen worden vastgelegd in een maatschapscontract. Hierin worden afspraken gemaakt over de inbreng van de maten, de winstverdeling en de verdeling van de bevoegdheden. De contractsvrijheid wordt bij de maatschap enigszins ingeperkt om misbruik te voorkomen; zo is het niet mogelijk om één van de maten uit te sluiten in de winstverdeling (dit mag wel weer bij de verliesverdeling). Bij het opstellen van een maatschapscontract kan bijstand door een juridisch adviseur of accountant raadzaam zijn.     ▲

Vertegenwoordiging

De vertegenwoordigingsbevoegdheid van een maat wordt begrensd door de wet, het doel van de maatschap, de volmacht die de maat van de andere maten ontving, en aanvullende afspraken die daaromtrent in het maatschapscontract zijn gemaakt. Sluit één van de maten, als bevoegd vertegenwoordiger, namens de maatschap een overeenkomst, dan zijn alle maten jegens de wederpartij met wie is gehandeld aansprakelijk, en wel voor gelijke delen. Als hij echter in strijd met zijn bevoegdheid handelt, dan bindt hij de overige maten in beginsel niet.     ▲

Aansprakelijkheid

Voor schulden van de maatschap zijn de maten ieder voor gelijke delen aansprakelijk. Schuldeisers van de maatschap kunnen de individuele maten dus niet aanspreken voor de gehele schuld van de maatschap. Omdat de maatschap sterk lijkt op de VOF (vennootschap onder firma), kan het voor buitenstaanders soms onduidelijk zijn met welke ondernemingsvorm ze te maken hebben. Over het algemeen is er sprake van een maatschap als er een beroep wordt uitgeoefend, zelfs als dat onder gemeenschappelijke naam geschiedt. Van een maatschap kan ook sprake zijn als er een bedrijf wordt uitgeoefend, mits dat dan niet onder gemeenschappelijke naam geschiedt.     ▲