Als de rechter besluit een arbeidsovereenkomst te ontbinden, wordt aan de hand van de zogenaamde kantonrechtersformule (ook wel ABC formule) bepaald of er een ontslagvergoeding wordt toegekend. Tevens kan door middel van deze formule de hoogte van een eventuele vergoeding worden vastgesteld. De kantonrechtersformule is door meerdere kantonrechters opgesteld, om er voor te zorgen dat ontslagvergoedingen door het hele land op dezelfde manier vastgesteld worden.

Drie factoren

Drie factoren bepalen de uitkomst van de kantonrechtersformule en de ontslagvergoeding. De kantonrechtersformule wordt ook wel de ABC formule genoemd, omdat er naar drie factoren wordt gekeken.  In de berekening zijn de volgende factoren van belang: het aantal gewogen dienstjaren (A), de toegekende beloning per maand (B) en een correctiefactor (C). Uit de berekening A x B x C volgt of er een ontslagvergoeding moet worden betaald en hoe hoog deze zal zijn.

Het aantal gewogen dienstjaren (A)

Bij de berekening van A wordt een gewicht toegekend aan het aantal gewerkte jaren. De dienstjaren worden afgerond op hele jaren.  Voor werknemers jonger dan vijfendertig jaar, telt elk dienstjaar voor 0,5 gewogen dienstjaar. Voor werknemers tussen de vijfendertig en vijfenveertig jaar, levert elk gewerkt jaar 1 gewogen dienstjaar op. Als de werknemer tussen de vijfenveertig en vijfenvijftig is, telt elk dienstjaar voor 1,5 gewogen dienstjaar. Als de werknemer de leeftijd van vijfenvijftig jaar is gepasseerd, levert ieder dienstjaar 2 gewogen dienstjaren op. Doordat er gewogen dienstjaren worden gehanteerd, krijgen oudere werknemers met langere dienstverbanden dus over het algemeen hogere ontslagvergoeding dan jongere werknemers. Als vuistregel kan men de formule als volgt hanteren:

Nb: Een ontslagvergoeding zal in het algemeen echter niet meer hoeven te bedragen dan de te verwachten inkomstenderving tot aan de pensioendatum van de werknemer (behoudens de werking van factor C). Indien de factor A een resultaat geeft van 40 maanden salaris, terwijl de pensioendatum reeds valt op 20 maanden na de ontslagdatum, zal de factor A in de berekening voor deze werknemer niet meer dan 20 maanden kunnen bedragen.

Beloning per maand (B)

Voor de berekening van de beloning per maand wordt naar het vaste maandsalaris gekeken. Deze omvat het vaste bruto maandsalaris, de dertiende maand, structureel overwerk, vakantiegeld, structurele winstdeling en vaste ploegen toeslag. Onder de vaste beloning vallen niet: het werkgeversdeel pensioenpremie, werkgeversbijdrage in de ziektekostenverzekering, een auto van de zaak, onkostenvergoedingen, niet structurele winstdeling en tantième. Een hoge beloning per maand leidt dus tot een hoge(re) ontslagvergoeding.

Correctiefactor (C)

Tot slot wordt er nog een correctiefactor in de berekening toegepast. Hierdoor kan de kantonrechter de hoogte van de vergoeding naar boven of naar beneden bijstellen, als hij dit nodig acht. Zo kan hij rekening houden met bijzondere omstandigheden, die zullen verschillen van geval tot geval. Als er sprake is van een ‘ neutrale’  of ‘ kleurloze’  ontbinding, zal de rechter een correctiefactor van 1 hanteren, waardoor er dus geen verhoging of verlaging van de vergoeding plaats vindt. Als de werknemer verwijtbaar aan het ontslag is, zal de rechter de correctiefactor 0,5 of zelfs 0 toepassen. Hierdoor wordt de te ontvangen vergoeding dus gehalveerd of er wordt helemaal geen vergoeding toegekend. Als de werkgever verwijtbaar is aan de ontbinding, zal er een correctiefactor van 1,5 of 2 gehanteerd worden, waardoor de vergoeding voor de werknemer dus hoger uitvalt. De arbeidsmarktpositie van de werknemer komt ook tot uitdrukking in de correctiefactor. Een werknemer die hoog is opgeleid, of veel ervaring heeft opgedaan, komt relatief gemakkelijk aan een andere baan. Hierdoor kan de ontslagvergoeding weer naar beneden bijgesteld worden

Hoogte ontslagvergoeding = A x B x C

Als de kantonrechter van oordeel is dat er een ontslagvergoeding moet worden betaald, worden factoren A, B en C met elkaar vermenigvuldigd. De uitkomst bepaalt de hoogte van de schadevergoeding die de werkgever aan de werknemer moet betalen. In de praktijk ontvangen de oudere werknemers met lange dienstverbanden en hoge salarissen de hoogste ontslagvergoedingen, mits ze zelf geen schuld hebben aan het ontslag. De kantonrechtersformule wordt niet gebruikt bij topmanagers, die bij ontslag soms een extreem hoge gouden handdruk ontvangen. In dat geval wordt de vergoeding in onderling overleg vastgesteld.         ▲