Indien de (consument)-koper een beroep wenst te doen op de mogelijkheid van de wettelijke garantie, dient hij wel aan een aantal voorwaarden te voldoen. Om de verkoper te beschermen tegen late en daardoor moeilijk te betwisten klachten moet de koper binnen redelijke tijd zijn beklag doen. Deze termijn begint te lopen nadat de koper de afwijking heeft ontdekt of redelijkerwijs had behoren te ontdekken. Het moment waarop de koper geacht kan worden een afwijking te ontdekken is afhankelijk van de aard van de afwijking en de aard van de zaak. Sommige afwijkingen zijn bij een oppervlakkig onderzoek waarneembaar terwijl andere afwijkingen pas door het feitelijk gebruik van de zaak ontdekt kunnen worden. De koper heeft daarbij de bevoegdheid om eerst het advies van een deskundige in te winnen voordat hij mededeling doet van zijn klacht.
Uit het voorgaande valt af te leiden dat bij de koper een bepaalde eigen onderzoeksplicht aangenomen mag worden waarbij de koper zich er van dient te vergewissen, dat de door hem te kopen zaak ook geschikt is voor normaal gebruik en verder ook die eigenschappen bezit die hij daarvan verwacht. De vraag of de koper een onderzoeksplicht toe te rekenen valt, is afhankelijk van de omstandigheden van het geval. Zo zal bij een lage koopprijs eerder een onderzoeksplicht worden aangenomen dan bij een hoge prijs. Hierbij wordt ook onderscheid gemaakt tussen een gebruikte zaak en een nieuwe zaak of bijvoorbeeld het soort winkel waar de zaak is gekocht: in een luxe warenhuis of een dumpstore. In het verlengde van de eventuele onderzoeksplicht van de koper ligt de mededelingsplicht van de verkoper. Hetgeen de koper van een zaak mag verwachten, wordt immers onder meer beïnvloed door mededelingen die de verkoper over die zaak heeft gedaan.
Met name het verschil in deskundigheid tussen de professionele verkoper en de (consument)- koper is in dit opzicht van belang.
Uit de rechtspraak blijkt dat de eigen onderzoeksplicht van met name de consument-koper zeer sterk ingeperkt is onder het huidige koop- en consumentenrecht. Hierbij wordt in acht genomen dat een consument veelal niet dezelfde deskundigheid zal hebben als de verkoper. Het zal derhalve met name de verkoper zijn die alle eventueel voor de koper van belang zijnde mededelingen moet doen. Zo zal zelfs, indien een verkoper zou stellen niet op de hoogte te zijn geweest van een bepaald gebrek aan een verkochte zaak, aangenomen kunnen worden dat de verkoper dit toch had behoren te weten.
Gevolgen wettelijke garantie
Nu de koper bij ontstane gebreken ook na het verstrijken van de fabrieks- en/of verkopersgarantie een beroep kan doen op de wettelijke garantieverplichting bij de verkoper zullen verschillende verkoopbranches zich wellicht moeten beraden over eventuele aanpassingen van hun garantiefondsen. In ieder geval dient de verkoper zich ervan bewust te worden dat het strikt naleven van wettelijke verkopersverplichtingen en het verstrekken van specifieke mededelingen over een te verkopen zaak wettelijke garantieclaims kunnen voorkomen. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan de automobielbranche, maar ook de detailhandel zal bij toenemende informatievoorziening door consumentenorganisaties rekening moeten houden met garantieclaims op aangekochte zaken waarvan de fabrieks- en verkopersgaranties al verstreken zijn.
februari 2000